1.1. Quan niệm và phân loại:
- Lipit là hợp chất hữu cơ gồm trong tế bào sống, không phối hợp trong nước nhưng lại tan vào dung môi hữu cơ như ete, dầu hoả...
Bạn đang xem: Các chất béo thường gặp
- Lipit bao gồm chất béo, sáp, steroit, photpholipit...
- Chất bự là trieste của glixerol với các axit monocacboxylic có số chẵn nguyên tử cacbon (thường từ 12C đến 24C) không phân nhánh (axit béo), gọi phổ biến là triglixerit tốt triaxylglixerol
1.2. Công thức tổng quát:
Hình 2: Cấu chế tạo ra Lipit
- những axit lớn thường gặp:
+ Axit stearic (no): CH3(CH2)16COOH (C17H35COOH)
+ Axit panmitic (no): CH3(CH2)14COOH (C15H31COOH)
+ Axit oleic (không no): CH3(CH2)7CH=CH(CH2)7COOH (C17H33COOH)
+ Axit linoleic (không no):CH3(CH2)4CH=CH-CH2-CH=CH(CH2)7COOH (C17H31COOH)
- những chất béo tương ứng:
+ (C17H35COO)3C3H5: tristearoylglixerol (tristearin) (M=890)
+ (C15H31COO)3C3H5: tripanmitoylglixerol (tripanmitin) (M=806)
+ (C17H33COO)3C3H5: trioleoylglixerol (triolein) (M=884)
+(C17H31COO)3C3H5: trilinoleoylglixerol (trilinolein) (M=884)
2. Tính chất vật lý
- Chất lớn rắn (mỡ cồn vật) đựng được nhiều gốc axit mập no.
- Chất béo lỏng (dầu lạc, dầu vừng, dầu cá,..) chứa được nhiều gốc axit khủng không no.
- hóa học béo nhẹ hơn nước, không tan vào nước, tung trong dung môi hữu cơ.
3. đặc thù hóa học
3.1. Phản bội ứng thuỷ phân trong môi trường thiên nhiên axit (phản ứng thuận nghịch):
Phản ứng thủy phân chất mập trong axit là quy trình thuận nghịch. Sản phẩm của phản bội ứng là glixerol và các axit béo.
VD:(C17H35COO)3C3H5+ 3H2O ⇌3C17H35COOH + C3H5(OH)3
3.2. Phản ứng xà phòng hoá (không thuận nghịch):
- Khi đun nóng chất bự với dung dịch kiềm (NaOH hoặc KOH) thì tạo thành glixerol và tất cả hổn hợp muối của những axit béo. Muối natri hoặc kali của những axit béo chính là xà phòng.
VD:(C17H33COO)3C3H5+ 3NaOH→ 3C17H33COONa + C3H5(OH)3.
Sau làm phản ứng, rót dung dịch NaCl vào các thành phần hỗn hợp thu được, thấy tất cả lớp hóa học rắn trắng nổi lên, sẽ là muối của axit béo, được sử dụng làm xà phòng.
Xà phòng
Phản ứng xà chống hóa xẩy ra nhanh rộng phản ứng thủy phân trong môi trường xung quanh axit cùng không thuận nghịch.
Xem thêm: Trẻ Hay Quấy Khóc Đêm Do Thiếu Chất Gì? Trẻ Quấy Khóc Đêm Và Cách Khắc Phục Hiệu Quả
3.3. Làm phản ứng hiđro hoá
- chất béo có chứa cội axit to không no tính năng với H2ởnhiệt độ cùng áp suất cao gồm Ni xúc tác. Lúc ấy H2cộng vào nối song C=C:
3.4. Làm phản ứng oxi hoá
- Nối đôi C= Cở cội axit to không no của chất mập bị oxi hoá chậm rãi của ko khí chế tác thành peoxit, hóa học này bị phân huỷ thành anđehit có mùi khó chịu. Đó là lý do của hiện tượng dầu, mỡ bụng đểlâu bị hôi.