Nội dung bài bác giảngBài 3: những cặp phạm trù cơ bản của phép biện bệnh duy vậttrình bày vềcái riêng rẽ và dòng chung, lý do và kết quả, tất yếu và ngẫu nhiên, văn bản và hình thức, bản chất và hiện tại tượng, khả năng và hiện thực. Mời chúng ta cùng tham khảo và học tập!
1. Loại riêng và chiếc chung
1.1 Phạm trù loại riêng, cái chung
1.2 dục tình biện bệnh giữa dòng riêng và cái chung
1.3 Ý nghĩa cách thức luận
2. Vì sao và kết quả
2.1 Phạm trù nguyên nhân, kết quả
2.2 dục tình biện bệnh giữa lý do và kết quả
2.3 Ý nghĩa cách thức luận
3. Tất nhiên và ngẫu nhiên
3.1 Phạm trù tất nhiên, ngẫu nhiên
3.2 tình dục biện hội chứng giữa tất yếu và ngẫu nhiên
3.3 Ý nghĩa phương pháp luận
4. Câu chữ và hình thức
4.1 Phạm trù nội dung, hình thức
4.2 tình dục biện chứng giữa câu chữ và hình thức
4.3 Ý nghĩa phương pháp luận
5. Bản chất và hiện tại tượng
5.1 Phạm trù bản chất, hiện nay tượng
5.2 quan hệ nam nữ biện triệu chứng giữa thực chất và hiện tượng
5.3 Ý nghĩa phương thức luận
6. Khả năng và hiện tại thực
6.1 Phạm trù khả năng, hiện thực
6.2 quan hệ nam nữ biện bệnh giữa khả năng và hiện thực
6.3Ý nghĩa phương thức luận
Tóm tắt kim chỉ nan
1. Dòng riêng và loại chung
1.1 Phạm trù cái riêng, chiếc chung
Phạm trù mẫu riêng dùng để làm chỉ một sự vật, một hiện tại tượng, một quy trình nhất định; còn phạm trù loại chung dùng làm chỉ gần như mặt, hầu như thuộc tính, hồ hết yếu tò”, hầu như quan hệ,... Lặp lại thịnh hành ở nhiều sự vật, hiện tại tượng.
Bạn đang xem: Những cặp phạm trù cơ bản của phép biện chứng duy vật
Trong mỗi sự vật, hiện tượng kỳ lạ ngoài cái chung còn mãi sau cái solo nhất, kia là đông đảo đặc tính, phần đông tính chất,... Chỉ tồn tại ở 1 sự vật, một hiện tượng kỳ lạ nào đó mà không lặp lại ở những sự vật, hiện tượng lạ khác.
1.2 quan hệ giới tính biện hội chứng giữa dòng riêng và chiếc chung
Theo ý kiến duy vật biện chứng: mẫu riêng, cái chung và cái riêng lẻ đều tồn tại khách quan. Trong đó, cái bình thường chỉ lâu dài trong loại riêng, thông qua cái riêng mà biểu lộ sự mãi mãi của nó; cái bình thường không mãi mãi biệt lập, bóc rời loại riêng, tức là không bóc tách rời mỗi sự vật, hiện tại tượng, quy trình cụ thể.
Cái riêng biệt chỉ tồn tại trong quan hệ với loại chung; không tồn tại cái riêng rẽ tồn tại tự do tuyệt đối bóc rời dòng chung.
Cái riêng rẽ là cái toàn bộ, phong phú, nhiều chủng loại hơn dòng chung; còn cái tầm thường là cái bộ phận nhưng sâu sắc, thực chất hơn dòng riêng. Vị vì, dòng riêng là tổng đúng theo của cái bình thường và cái đối chọi nhất; còn mẫu chung biểu hiện tính phổ biến, tính quy luật của rất nhiều cái riêng.
Cái chung và cái cá biệt có thể chuyên hóa cho nhau ừong những điều kiện xác định.
Mối quan hệ nam nữ biện hội chứng giữa mẫu riêng và cái bình thường đã được V.I. Lênin khái quát ngắn gọn: “Như vậy, những mặt trái lập (cái riêng biệt đốì lập với mẫu chung) là đồng nhất: chiếc riêng chỉ mãi sau trong mối liên hệ đưa đến chiếc chung. Cái phổ biến chỉ mãi mãi trong chiếc riêng, trải qua cái riêng. Bất kể cái riêng rẽ (nào cũng) là dòng chung. Bất kể cái chung nào cũng là (một cỗ phận, một khía cạnh, hay một phiên bản chất) của mẫu riêng. Bất cứ cái chung nào cũng chỉ bao quát một cách đại khái tất cả mọi đồ dùng riêng lẻ. Bất cứ cái riêng nào thì cũng không gia nhập khá đầy đủ vào loại chung, v.v., v.v.. Bất kể cái riêng nào thì cũng thông qua hàng ngàn sự chuyên hóa mà contact với những cái riêng thuộc nhiều loại khác (sự vật, hiện tượng, vượt trình), v.v.”.
1.3 Ý nghĩa phương pháp luận
Cần bắt buộc nhận thức cái tầm thường để vận dụng vào chiếc riêng trong vận động nhận thức cùng thực tiễn. Không sở hữu và nhận thức được cái chung thì trong trong thực tế khi giải quyết và xử lý mỗi cái riêng, mỗi trường hợp rõ ràng sẽ cố định vẩp bắt buộc những không nên lầm, mất phương hướng. ý muốn nắm được cái bình thường thì rất cần phải xuất phạt từ các cái riêng tói cái phổ biến không lâu dài trừu tượng ngoài các chiếc riêng.
Mặt khác, bắt buộc phải ví dụ hóa mẫu chung trong những hoàn cảnh, điều kiện cụ thể; xung khắc phục bệnh dịch giáo điều, siêu hình, đồ đạc hoặc cục bộ, địa phương trong áp dụng mỗi cái chung đế giải quyết và xử lý mỗi trường hợp cố kỉnh thể.
Trong chuyển động nhận thức cùng thực tiễn, cần được biôt vận dụng những điều kiện thích hợp cho sự chăm hóa giữa cái lẻ tẻ và cái thông thường theo những mục đích nhất định, chính vì giữa cái bình thường và cái riêng biệt có thể chuyên hóa mang đến nhau một trong những điều kiện xác định.
2. Vì sao và kết quả
2.1 Phạm trù nguyên nhân, kết quả
Phạm trù nguyên nhân dùng để chỉ sự tác động lẫn nhau giữa các mặt trong một sự vật, hiện tại tượng, hoặc giữa những sự vật, hiện tượng với nhau, từ đó tạo ra sự biến đổi nhất định. Phạm trù tác dụng dùng nhằm chỉ những biến đổi xuất hiện vì sự ảnh hưởng tác động giữa những mặt, các yếu tó trong một sự vật, hiện tại tượng, hoặc giữa những sự vật, hiện tại tượng.
2.2 dục tình biện bệnh giữa lý do và kết quả
Mối dục tình giữa lý do và công dụng là mối quan hệ khách quan, khái quát tính vớ yếu: không có nguyên nhân nào không dẫn tới công dụng nhất định; cùng ngược lại, không có tác dụng nào không có nguyên nhân.
Nguyên nhân ra đời kết quả, vì vậy nguyên nhân bao giờ cũng gồm trước kết quả, còn kết quả lúc nào cũng mở ra sau nguyên nhân.
Một nguyên nhân rất có thể sinh ra một hoặc nhiều hiệu quả và một tác dụng có thô bởi vì một hoặc nhiều lý do tạo nên.
Sự tác động của nhiều nguyên nhân dẫn tới sự hình thành một kết quả hoàn toàn có thể diễn ra-theo các hướng thuận, nghịch không giống nhau và rất nhiều có tác động đến sự có mặt kết quả, nhưng lại vị trí, phương châm của bọn chúng là khác nhau: tất cả nguyên nhăn trực tiep, vì sao gián tiếp, vì sao bên trong, lý do bên ngoài,... Ngược lại, một vì sao có thô dẫn đến những kết quả, trong những số đó có kết quả chính cùng phụ, cơ phiên bản và không cơ bản, trực tiếp vầ gián tiếp,...
Trong sự đi lại của quả đât vật chất, không có nguyên nhân đầu tiên và công dụng cuối cùng. Ph.Ăngghen viết “Chúng ta cũng thẩy rằng lý do và tác dụng lầ đông đảo khái niệm chỉ có ý nghĩa là nguyên nhân và kết quả khi được áp dụng vào trong 1 trường hợp đơn nhất nhất định; tuy vậy một khi triệu chứng ta nghiên cứu trường hợp cá biệt ây vào mối tương tác chung của nó với toàn bộ thế giới thì những khái niệm ấy lại vẫn lắp với nhau với xoắn xuýt với nhau vào một khái niệm về sự tác hễ qua lại lẫn nhau một giải pháp phổ biến, vào đó lý do và công dụng luôn luôn thay đổi vị trí đến nhau; cái ở đây hoặc trong lúc này là tại sao thì ở phần khác hoặc sinh hoạt lúc khác lại là kết quả, cùng ngược lại”.
2.3 Ý nghĩa phương pháp luận
Vì mối tương tác nhân trái là mối quan hệ có tính khách hàng quan, vớ yếu yêu cầu trong dìm thức và trong thực tế không thể từ chối quan hệ nhân - quả. Trong nhân loại hiện thực quan trọng tồn tại phần lớn sự vật, hiện tượng lạ hay quá trình biến đôi không tồn tại nguyên nhân; cùng ngược lại, không tồn tại nguycn nhân nào không dẫn tới những kết quả nhất định.
Vì mối tương tác nhân quả cực kỳ phức tạp, đa dạng nên buộc phải phân biệt chính xác các loại lý do để có cách thức giải quyết đúng đắn, cân xứng với mỗi trường hợp rõ ràng trong nhấn thức cùng thực tiễn.
Vì một nguyên nhân rất có thể dẫn mang lại nhiều hiệu quả và ngược lại, một kết quả có thể do nhiều lý do nên trong nhận thức và thực tiễn rất cần được có quan điểm mang tính trọn vẹn và lịch sử - cụ thể trong phân tích, xử lý và vận dụng quan hệ nhân - quả.
3. Tất nhiên và ngẫu nhiên
3.1 Phạm trù tất nhiên, ngẫu nhiên
Tất nhiên và bỗng nhiên đều tồn tại khách quan và đều phải có vai trò nhất định đối với sự vận động, cải tiến và phát triển của sự đồ gia dụng vả hiện tại tượng, trong đó cái tất yếu đóng phương châm quyết định.
Tất nhiên và bỗng nhiên tồn tại trong sự thống nhất biện hội chứng với nhau; không có cái tất yếu thuần túy và hốt nhiên thuần túy. Dòng tất nhiên khi nào cũng vạch lối đi cho mình thông qua vô số chiếc ngẫu nhiên. Còn ngẫu nhiên là hình thức biểu hiện nay của vớ nhiên, là cái bổ sung cập nhật cho vớ nhiên. Ph. Ăngghen đến rằng: “... Loại mà người ta quyết đoán cho là tất yếu lại trọn vẹn do những thốt nhiên thuần túy cấu thành, và mẫu được coi là ngẫu nhiên, lại là hình thức, dưới đó ân nấp mẫu tất yếu, và v.v.”.
Tất nhiên với ngẫu nhiên chưa hẳn tồn trên vĩnh viễn ở trạng thái cũ mà tiếp tục thay đổi, phát triển và trong những điều kiện nhất thiết chúng hoàn toàn có thể chuyển hóa mang đến nhau: vớ nhiên biến thành ngẫu nhiên và ngẫu nhiên trở thành vớ nhiên.
3.3 Ý nghĩa phương thức luận
Về căn bản, trong chuyển động nhận thức với thực tiễn rất cần được căn cứ vào cái tất nhiên chứ chưa hẳn cái ngẫu nhiên. Mặc dù nhiên, không được xẻ qua chiếc ngẫu nhiên, không bóc tách rời cái tất nhiên khỏi loại ngẫu nhiên, cần bắt đầu từ cái hốt nhiên để đạt đến cái tất yếu và khi phụ thuộc vào cái tất yếu phải chú ý đến cái ngẫu nhiên.
Tất nhiên cùng ngẫu nhiên có thể chuyển hóa lẫn nhau. Do vậy, cần tạo nên những đk nhất định để ngăn trở hoặc xúc tiến sự gửi hóa của bọn chúng theo mục tiêu nhất định.
4. Văn bản và hình thức
4.1 Phạm trù nội dung, hình thức
Phạm trù nội dung dùng làm chỉ sự tổng hợp tất cả những mặt, hầu như yếu tố, phần đa quá trình tạo nên sự vật, hiện tượng. Phạm trù hiệ tượng dùng để chỉ cách tiến hành tồn trên và cách tân và phát triển của sự vật, hiện tượng đó, là khối hệ thống các mối tương tác tương đối bền bỉ giữa các yếu tố của nó.
4.2 tình dục biện chứng giữa ngôn từ và hình thức
Nội dung và hiệ tượng gắn bó chặt chẽ, thông tốt nhất biện bệnh với nhau. Do vậy, không có một hình thức nào không chứa đựng nội dung, đồng thời không tồn tại nội dung làm sao lại ko tồn trên trong một hình thức nhất định. Và một nội dung có thể thể hiện trong nhiều hiệ tượng và cùng một vẻ ngoài có thể chứa nhiều nội dung.
Mối quan hệ tình dục giữa ngôn từ và hình thức là mối quan hệ biện chứng, trong đó nội dung quyết định hình thức và bề ngoài tác cồn trỏ lại nội dung. định hướng chủ đạo của ngôn từ là xu thế biến đổi, còn bề ngoài là mặt tương đối ổn định trong những sự vật, hiện nay tượng. Nội dung đổi khác bắt buộc hình thức phải biến hóa theo đến phù hợp. Tuy nhiên, không phải bất cứ lúc nào cũng đều có sự phù hợp tuyệt đối giữa câu chữ và hĩnh thức. Văn bản quyết định hình thức nhưng hình thức có tính chủ quyền tương đối và tác động ảnh hưởng trở lại nội dung. Bề ngoài phù phù hợp với nội dung thì sẽ hệ trọng nội dung phân phát triển. Nếu hiệ tượng không tương xứng thì sẽ giam giữ sự cải tiến và phát triển của nội dung.
4.3 Ý nghĩa phương thức luận
Nội dung và hiệ tượng luôn luôn thống tốt nhất hữu cơ với nhau. Vì chưng vậy, trong chuyển động nhận thức cùng thực tiễn, ko được bóc tách rời giữa nội dung và hình thức, hoặc hoàn hảo nhất hóa 1 trong hai mặt đó.
Nội dung quyết đinh bề ngoài nên khi chứng kiến tận mắt xét sự vật, hiện tượng thì thứ nhất phải căn cứ vào nội dung. Muôn thay đổi sự vật, hiện tượng lạ thì thứ nhất phải biến hóa nội dung của nó.
Trong thực tiễn cần phân phát huy tác động ảnh hưởng tích rất của vẻ ngoài đối với câu chữ trên cơ sở tạo nên tính tương xứng của hình thức với nội dung; khía cạnh khác, cũng cần phải phải tiến hành những biến đổi đối với phần đông hĩnh thức không còn cân xứng với nội dung, ngăn cản sự phát triển của nội dung.
5. Bản chất và hiện tại tượng
5.1 Phạm trù bạn dạng chất, hiện nay tượng
Phạm trù thực chất dùng nhằm chỉ sự tổng hợp tất cả những mặt, mọi mối contact tất nhiên, tương đối ổn định ở bên trong, nguyên tắc sự tồn tại, vận động, trở nên tân tiến của sự vật, hiện tượng kỳ lạ đó. Phạm trù hiện nay tượng dùng để chỉ sự biểu thị ra phía bên ngoài của những mặt, gần như mốì contact đó trong những điều khiếu nại xác định.
5.2 dục tình biện bệnh giữa bản chất và hiện tượng
Bản chất và hiện tượng đều tồn tại khách quan, là hai mặt vừa thông nhất, vừa đồi lập cùng với nhau.
Sự thống duy nhất giữa thực chất và hiện tượng: thực chất bao giờ cũng thể hiện ra qua hiện nay tượng, còn hiện nay tượng bao giờ cũng là sự biểu lộ của một thực chất nhất định. Ko có bản chất tồn trên thuần túy tách bóc rời hiện tượng, cũng giống như không có hiện tượng lại không bộc lộ của một thực chất nào đó.
Khi bản chất thay đổi thi hiện tượng lạ cũng chuyển đổi theo. Khi thực chất mất đi thì hiện tượng cũng mất theo. Vì chưng vậy, V.I. Lênin mang đến rằng: “Bản chất hiện ra. Hiện tượng là tất cả tính phiên bản chất".
Sự đối lập giữa bản chất và hiện tượng lạ được bộc lộ ồ chỗ: bạn dạng chât là chiếc chung, loại tất yếu, còn hiện tượng lạ là cái hiếm hoi phong phú với đa dạng; thực chất là cái bên trong, hiện tượng kỳ lạ là cái bên ngoài; thực chất là cái kha khá ổn định, còn hiện tượng lạ là cái thường xuyên biến đổi.
5.3 Ý nghĩa phương pháp luận
Muốn nhấn thức đúng sự vật, hiện tượng thì không dừng lại ở hiện nay tượng bên ngoài mà cần đi vào bản chất. Phải trải qua nhiều hiện tượng không giống nhau mới dấn thức đúng cùng đầy đủ bản chất. Theo V.I. Lênin, ‘Tư tưởng của fan ta đi sâu một giải pháp vô hạn, từ hiện tượng lạ đến phiên bản chất, từ thực chất cấp một... đến thực chất cấp hai...”.
Mặt khác, thực chất phản ánh tính vớ yếu, tính quy luật nên trong nhận thức và thực tiễn rất cần được căn cứ vào thực chất chứ không căn cứ vào hiện tượng thì mới rất có thể đánh giá một cách đúng chuẩn về sự vật, hiện tượng lạ đó và mới rất có thể cải tạo ra căn bạn dạng sự vật.
6. Kỹ năng và hiện nay thực
6.1 Phạm trù khả năng, hiện nay thực
Phạm trù kỹ năng dùng đô chỉ cái chưa xuất hiện, chưa có trong thực tế, mà lại sẽ xuất hiện và tồn tại thực thụ khi có các điều kiện tương ứng.
Phạm trù hiện tại thực dùng làm chỉ các cái đang mãi mãi trong thực tế và trong tứ duy.
6.2 quan hệ giới tính biện chứng giữa năng lực và hiện thực
Khả năng và hiện thực mãi mãi trong mổì quan hệ nam nữ thông nhất, không bóc tách rời.
Quá trình kia biểu hiện: kĩ năng chuyển hóa thành hiện thực cùng hiện thực lại tiềm ẩn những kĩ năng mới; kĩ năng mới, trong số những điều kiện tốt nhất định, lại chuyên trở thành hiện thực, v.v..
Trong những đk nhất định, ở cùng một sự vật, hiện tại tượng, hoàn toàn có thể tồn trên một hoặc các khả năng: năng lực thực tế, khả năng tất nhiên, kỹ năng ngẫu nhiên, kĩ năng gần, kỹ năng xa,...
Trong đời sống xã hội, kĩ năng chuyên trở thành hiện thực đề nghị có đk khách quan và yếu tố chủ quan. Yếu tố chủ quan lại là tính tích cực và lành mạnh xã hội của ý thức cửa hàng con fan để chuyển hóa năng lực thành hiện thực. Điều kiện khách hàng quan là việc tổng hợp các mối quan hệ giới tính về hoàn cảnh, không gian, thời gian để khiến cho sự chăm hóa đó.
6.3 Ý nghĩa phương thức luận
Trong chuyển động nhận thức cùng thực tiễn, bắt buộc phải nhờ vào hiện thưc để xác lập nhận thức cùng hành động. V.I. Lênin mang đến * rằng: “Chủ nghĩa Mác căn cứ vào những sự thật chứ không phải dựa vào những khả năng. Fan mácxít chỉ hoàn toàn có thể sử dụng, để làm căn cứ cho cơ chế của mình, những sự thật được chứng tỏ rõ rệt và cần yếu chối bào chữa được”.
Xem thêm: Ôn Tập Bảng Đơn Vị Đo Khối Lượng Lớp 5, Ôn Tập: Bảng Đơn Vị Đo Khối Lượng
Tuy nhiên, trong dấn thức và thực tiễn cũng cần phải nhận thức trọn vẹn các khả năng từ trong hiện nay thực để có được phương thức hoạt cồn thực tiễn phù hợp với sự phạt triển một trong những hoàn cảnh độc nhất định; tích cưc phát huy yếu tố chủ quan tiền trong bài toán nhận thức và chuyển động thực tiễn nhằm biến kĩ năng thành lúc này theo mục tiêu nhất định.