Ngày nào cũng là ngày. Buồn, vui từ bỏ lòng mình. Với y, lại không thế. Ngày tháng sẽ lập trình. Khó có thể chệch hướng một ít nào. Sáng sủa thức dậy, việc trước nhất, pha một ly cà phê. Rồi, gõ bàn phím. Đêm, chong đèn phát âm sách. Cứ thế, đi qua môt ngày. Mấy ngày hôm trước đã lên Tây Ninh, vài người bạn nghệ thuật có lời mời tham dự Festival Bánh tráng phơi sương Trảng Bàng, cơ mà rồi cho cận ngày lại từ chối. Kề bên mặt hàng đó là bánh tráng phơi sương, còn có hàng chục một số loại bánh tráng khác, như bánh tráng thường, bánh tráng xuất khẩu, bánh tráng nướng, bánh tráng sữa, bánh tráng muối ớt, bánh tráng mè, bánh tráng vụn... Và những món ăn uống đã tạo nên sự thương hiệu đặc sản nổi tiếng của tỉnh giấc Tây Ninh. Thời điểm này, ủy ban nhân dân tỉnh Tây Ninh cũng chủ yếu thức công bố quyết định của cục VH-TT-DL thừa nhận nghề bánh tráng phơi sương Trảng Bàng là di sản văn hóa phi đồ thể quốc gia.
Bạn đang xem: Thơ về bánh tráng trộn
Ẩm thực Tây Ninh khét tiếng nhất vẫn luôn là bánh canh Trảng Bàng, bánh tráng phơi sương cuốn làm thịt heo. Nhì món nay, y đã ăn mòn răng. ưa thích nhất vẫn chính là rau, đủ những loại. Anh bạn Vương Công Đức có lần cho biết, dòng ngon của bánh tráng cuốn làm thịt heo chính là rau. Đĩa rau củ rừng sành điệu, đúng cataloge, đúng bài bản nhất định phải là sự hợp lý đủ năm vị: chát, ngọt, chua, béo, thơm. Anh liệt kê như sau: rau diếp cá, tía tô, lá hẹ, lá cóc, lá hậu sự mào, lá bứa (bứa rừng, bứa sông), lá tràm ổi, húng quế, húng lủi, nên nước, lá phương diện trăng, lá quan tài dẻ, quế vị, ngò tàu, rau củ nhái, cải kiệu... Trong khi còn thêm rất nhiều lát dưa leo xắt dài, dưa chua với giá sống... Nghe đề cập một lèo, vạc khiếp. Nhưng nó ngon thật. Thỉnh thoảng mỗi chiều, thường ra phía bên ngoài Thanh Đa thưởng thức món đặc sản này.
Nhân vừa diễn ra sự kiện trên, bèn lật quyển Trảng Bàng phương chí (NXB Tri Thức) của vương vãi Công Đức hiểu lại xem sao. Xem người Tây Ninh sẽ viết gì về cách làm bánh tráng phơi sương Tây Ninh. “Nguyên liệu làm cho bột bánh tráng yêu cầu là nhiều loại gạo mùa, mang vo sạch sẽ ngâm kỹ và gắng nước liên tiếp trong 2, 3 ngày. Gạo xay nhuyễn sền sệt, tráng mỏng mảnh lên tấm vải căng tựa chiếc trống xung quanh nồi hấp, đậy bí mật khoảng độ một phút đến chín rồi cần sử dụng cây gạt bởi trúc nhỏ nhanh tay trải trên một cái phên tre rồi phơi nắng. Khi bánh khô được tháo ra đem nướng bên trên than riu riu mang lại phồng rộp. Muốn giành được cái bánh phơi sương mềm dẻo, khi trời ngay sát sáng, tín đồ ta mang bánh tráng đã nướng để quanh đó trời hứng sương sớm, độ 15 đến trăng tròn phút là vừa rồi xếp vào bao kín. Lúc ăn mang ra từng xấp, nếu còn vượt thì bọc kín để tránh không khí vào nhiều sẽ làm cho bánh tráng lỗi hoặc bị đơ không ăn uống được” (SĐD, tr. 558).
Có 2 chi tiết cực hay nhưng mà Đức không nói đến, có lẽ rằng do anh quên: lá chuối khô với vỏ đậu phộng. Đọc đâu đó, có nhớ rằng, bánh tráng sau khi phơi khô, nướng trên một chiếc lò được thực hiện nhiên liệu đốt bởi "vỏ đậu phộng"; phơi sương xong, đề nghị đem bọc kín bánh tráng vào lá chuối tươi. Túng kíp tạo nên sự bánh tráng phơi sương Trảng Bàng còn là ở những chi tiết ấy nữa, phải không?
Xem ra bí quyết làm bánh tráng không không giống gì không tính Quảng Nam. Tất cả khác chăng là phương pháp chọn gạo, giải pháp phơi bánh. Ở ngoại trừ quê của y, tất nhiên, cũng có thể có bánh tráng cuốn giết heo. Khác biệt ở dĩa rau ăn uống kèm: chuối chát, khế chua xắt từng lát mỏng, rau củ cải, rau xanh tần ô, rau củ ngổ, cải tần ô, húng, lá hành, tía tô… Ở Đà Nẵng chừng mươi năm trước, có ông Mậu, bố Mãn làm việc Khuê Trung “sáng chế” ra món thịt nhị hai đầu da - từng miếng thịt heo đó phần thịt ở giữa, còn hai đầu của miếng thịt lại là mỡ thừa và gồm cả bì.
Còn hoàn toàn có thể kể thêm, ngơi nghỉ Hội An lừng danh với “bánh tráng đập”. Hãy nghe chúng ta thơ của y, ông Hoàng hương thơm Việt, một trong các ba người chủ sở hữu biên cuốn sách Ẩm thực đất Quảng (NXB Đà Nẵng), năm trước đã tròm trèm ngay gần 80 xuân cho biết: “Bánh tráng đập tất cả bánh tráng (có mè hoặc không) không mỏng dính hoặc dày quá, mang nướng vàng, giữ cho thật giòn tan, và cái bánh ướt chín mượt trên khuôn bốc khá ngùn ngụt, cần sử dụng que bánh tráng vớt ngay phủ lên chiếc bánh tráng để sẵn bên trên mẹt, trên mâm. Chập (để) sao để cho khít, vừa vẹn hai chiếc bánh hanh và ướt mềm với nhau” (SĐD, tập 5, tr. 340). Loại bánh này, cái phần ngon quanh đó bánh khô cùng ướt đó, phải nói tới nước chấm là mắm cái.
Cái bánh tráng, trường đoản cú nó, đủ chất liệu, xúc cảm để viết nên tín đồ ta hoàn toàn có thể viết thành một quyển sách đầy đặn. Công trình nghiên cứu và phân tích này, đều đều quá, ắt có người nghĩ thế. Nghĩ vậy là sai lầm. Do chưa có ai có tác dụng một quyển sách siêng đề khá đầy đủ về bánh tráng, vì chưng thế, chớ gì ngạc nhiên, vừa mới đây thôi, thằng bạn của y, người đứng đầu công ty du ngoạn nọ viết sờ sờ xin chào bánh tráng Trảng Bàng bên trên một tờ báo lớn, nguyên văn như sau: “Bánh tráng, có bắt đầu từ phái nam bộ, sản phẩm mấy trăm năm”.
Ngạc nhiên quá.
Trước đây, trong chăm luận Người Quảng Nam (NXB Trẻ), y vẫn bàn về dòng bánh tráng. Đại khái, với những người xứ Quảng, vai trò của chiếc bánh tráng mới là nét đặc biệt quan trọng trong thẩm mỹ ẩm thực. Nói như vậy cũng cũng không đúng hẳn. Thật ra, trên dãy đất miền Trung, tự Huế vào cho Phú lặng hầu như người nào cũng thích bánh tráng, mê bánh tráng với (có người) còn nhận định rằng chiếc bánh tráng là sản phẩm độc đáo trong nghệ thuật ẩm thực của riêng địa phương mình. Vì thế mấy mươi thời gian trước mới bao hàm cuộc tranh biện thú vị trên báo chí miền Nam. Nay xin được kể lan man trong lúc đang ăn uống bánh tráng vậy.
Chuyện rằng, trước đây nhà phân tích Hồ Hữu Tường cho rằng chính vua quang quẻ Trung là bạn “sáng chế” ra nhạc võ Tây Sơn, đại khái đó là kiểu tấn công trống và một lúc của mười mấy chiếc, nhằm mục tiêu tạo ra âm thanh kinh hoàng đốc thúc tía quân xông trận. Tuy vậy nhà văn Nguyễn Văn Xuân ko đồng ý. Trên báo Bách Khoa (số 277 ra ngày 15.7.1968) ông so với đó chỉ cần kiểu đánh trống Diễu xuất xắc trống ông Ninh ông Xá rất gần gũi trên sảnh khấu mà lại thôi, không riêng gì ngơi nghỉ Bình Định mới tất cả và cũng chẳng liên quan gì đến vua quang đãng Trung cả. Lập luận của ông Xuân đã khiến cho một fan Bình Định cũng “xiêu lòng” là bên văn Võ Phiến. Ông nhà văn này ngậm ngùi bảo: “Nếu quả Bình Định thiếu tính một điệu trống, bắt buộc được đền một cái gì chứ? loại bánh tráng nhé?” (Đất nước quê hương - Lửa Thiêng XB năm 1973). Tưởng đòi dòng gì, chứ đòi cái bánh tráng thì sáng dạ quá đi thôi.
Đành rằng, cái bánh tráng là của dân tộc, ko địa phương nào hoàn toàn có thể “độc quyền” được, tuy nhiên nhà văn Võ Phiến phát hiển thị loại… “bánh tráng thuần túy” chỉ riêng nghỉ ngơi Bình Định nhưng không ở đâu có được! Ông sẽ viết thân mật, viết hào hứng phần nhiều dòng đầy tình cảm: “Nhưng đặc trưng ở Bình Định là lối nạp năng lượng bánh tráng cuốn nhưng mà không cuốn gì cả, không có nội dung. Tức bánh táng thuần túy. Ăn như thế, fan ta ăn tương đối nhiều bánh tráng, đem bánh tráng nắm cơm. Nông dân từng sáng trước lúc ra đồng, còn nếu không kịp thổi cơm trắng sớm, rất có thể dùng mấy bánh tráng thay dở cơm sáng. Học trò nghỉ ngơi trọ xa nhà, thường mang theo một ck bánh tráng, trăm cái, hằng ngày nhúng nước vài chiếc, cuốn ăn điểm tâm. Những mái ấm gia đình có nghề bằng tay thủ công riêng, đêm đêm thức khuya dệt vải, đập xơ dừa, chắp trân dệt chiếu v.v… hay xúm xít tổ chức triển khai bữa ăn uống khuya: lại vẫn bánh tráng nhúng nước rồi cuốn. Cuốn như thế, trường hợp nhà bao gồm sẵn rau, sẵn giết cá v.v… mà bỏ vô càng tốt; còn nếu như không sẵn (như trường hợp những cậu học trò ngơi nghỉ trọ) thì cũng chẳng sao. Bánh tráng mà dùng “thuần túy” như vậy có vẻ phi nghệ thuật, khó khăn mê. Vậy mà bạn dân Bình Định đã đâm nghiện món ăn ấy”.
Có đề nghị chỉ riêng tín đồ Bình Định nghiện “bánh tráng thuần túy”? Không! Ngay cả người Quảng phái mạnh cũng thế! bạn Huế cũng vậy thôi. Y còn nhớ thuở nhỏ, vào kỳ nghỉ hè hay vào sống đơn vị ông cậu sinh hoạt Quảng Ngãi. Bà mợ, vk của cậu y là tín đồ Huế, hằng sáng bà cũng thường xuyên cho lũ y ăn uống món “bánh tráng thuần túy” như công ty văn Võ Phiến đã viết. Hoặc thuở ấy, cơ hội vừa ngủ dậy, nắng còn khô nóng hoi bên trên vòm cây trước ngõ, thấy vào bụng lưng lửng đói và đòi đá quý bánh thì cầm cố nào người mẹ y cũng mang lại vài dòng bánh tráng. Với cũng chỉ nhúng nước để ngồi ăn ngon lành. Vậy sự “phát minh” ra “bánh tráng thuần túy” nào yêu cầu “bản quyền” của fan Bình Định.
Theo y, chính tín đồ người Quảng Nam sẽ “sáng chế” ra một cách ăn mới ko “đụng hàng” với ngẫu nhiên địa phương nào: “bánh tráng đập”! Muốn trải nghiệm tại Quảng nam đâu cũng có, mà lại ở buôn bản Cẩm nam giới (Hội An) ngon nhất. Vẫn chính là bánh tráng tuy nhiên với loại tráng dày bột fan ta mang nướng, tất yếu phải nướng bên trên than lửa đỏ riu riu, chứ nướng bởi lửa của “lò xô” hay nhà bếp gas thì hỏng. Rồi trên loại bánh tráng nướng ấy, tín đồ ta lại bình an trải thêm một cái bánh tráng ướt. Vậy là xong. Trả chỉnh. Ta thấy trên khô gồm ướt. Khi ăn, ta bẻ đôi lại, cho phần bánh tráng ướt vào vào và… đập dập! Sao lại đập táo tợn như thế? Đập dìu dịu thôi. Một music vọng lên vui tai. Bấy giờ khô và ướt quấn vào nhau như âm níu đem dương, như nam giới quấn quíu rước nữ khiến cho một cảm hứng ngon bùi thân mật. Bánh tráng đập chấm dứt khoát bắt buộc chấm với mắm cái. Thế new đúng điệu. Thế new đúng “gu”. Chứ chấm với bất kể loại gia vị chấm nào khác thì cho dù gì gì đi nữa, dù ngồi lân cận bà mẹ vợ tương lai thì y cũng quả quyết là ko ngon, là không nên điệu.
Xem thêm: Trẻ Em Ở Nơi Lạnh Nhất Thế Giới Vẫn Có Người Sinh Sống, Nơi Lạnh Nhất Thế Giới Vẫn Có Người Sinh Sống
Đấy, chỉ mỗi dòng bánh tráng thôi. Đã bao gồm bao nhiêu chuyện để bàn bạc rồi. Lý thú vượt đi chứ? đồng đội bầu chúng ta với nhau, lúc ăn nhậu lai rai, buôn chuyện rôm tung về… loại bánh tráng tất cả phải vui không? Vui quá đi chứ. Chẳng hạn, theo thằng bạn của y, chính vì cái bánh tráng “Sau này, dân Đàng Ngoài đề xuất gọi bánh đa để tránh kỵ húy với chúa Trịnh Tráng". Chẳng rõ, anh đã địa thế căn cứ vào nguồn tài liệu nào. Thoạt nghe, qua đã ngờ ngợ vị nó đậm màu suy diễn. điện thoại tư vấn bánh tráng, dễ dàng và đơn giản chỉ là vì tráng bột rồi hấp chín, phơi khô. Tại sao, từ bỏ “tráng” lại nhảy chiếc vèo qua “đa” chẳng hề theo một chế độ nào về sự biến âm?
Nếu tất cả thời gian, thử sát trong ca dao, tục ngữ, chiếc bánh tráng đã mở ra với tần số nạm nào? Chà, sẽ qua cái thời hăm hở ấy rồi. Giờ chỉ hy vọng có những chiều tối mát trời, mẹ trẻ khỏe mà yên chổ chính giữa phóng xe ra Thanh Đa ăn bánh tráng phơi sương cuốn làm thịt heo. Vậy là đã đưa làm thích hợp lắm rồi. Xem ra khi đã già, người ta tiện lợi hài lòng với mọi việc nhỏ dại nhặt, đơn giản và dễ dàng lắm. Và kỳ diệu thay, chuyện dễ dàng nhất trên đời này này, chẳng hạn, ăn uống bánh tráng. Tưởng là thế. Nắm mà nó cũng là 1 trong nghệ thuật. Thẩm mỹ và nghệ thuật ăn bánh tráng.
Thích bài xích thơ này của khách hàng văn trần Nhã Thụy: “Nghệ thuật ăn uống bánh tráng/ Luyện chín kiếp new thành/ Tay vuốt vào vành vạnh/ Bẻ thiệt nhẹ với nhanh/ trước lúc đưa vào miệng/ Hít một tương đối ngon lành/ vứt nhanh vào trong miệng/ dẫu vậy thật đủng đỉnh khi nhai/ trong lúc nhai bởi răng/ lưu giữ trộn thêm nước miếng/ Trộn thêm chút lưu giữ nhung/ Trộn thêm color kỷ niệm/ Nhắm đôi mắt và quán tưởng/ Đang ngồi sinh sống quê nhà/ trên thềm hè gió mát/ mặt tai nghe giờ đồng hồ hát/ trong thâm tâm nghe giờ bánh tráng giòn tan/ Vị bánh tráng ngon muốn… la làng/ Khó hơn cả ngồi thiền/ Đó là/ làm cho một bài thơ ca ngợi bánh tráng”